ERDOĞAN SÜZER

Mer­kez Ban­ka­sı es­ki Baş­ka­nı Dur­muş Yıl­maz, do­la­rın aşı­rı yük­sel­me­si­nin yurtdı­şın­da­ki ge­liş­me­le­rin ya­nı sı­ra Tür­ki­-ye­’de­ki 3 be­lir­siz­lik­ten kay­nak­lan­dı­ğı­nı söy­le­di. Yıl­maz, ABD Mer­kez Ban­ka­sı­’nın (FED) fa­iz po­li­ti­ka­la­rı­na bağ­lı ola­rak do­la­rın dün­ya ge­ne­lin­de he­men he­men bü­tün pa­ra bi­rim­le­ri kar­şı­sın­da de­ğer ka­zan­dı­ğı­nı, bu­na kar­şı­lık Tür­ki­ye­’nin ken­di iç be­lir­siz­lik­le­ri ne­de­niy­le do­la­rın TL kar­şı­sın­da­ki ar­tı­şı­nın da­ha yük­sek ol­du­ğu­nu söy­le­di.

FA­İZ LO­Bİ­Sİ SAÇ­MA SA­PAN

Bu be­lir­siz­lik dı­şın­da do­la­rın ar­tı­şı­na yö­ne­lik ya­pı­lan ‘fa­iz lo­bi­si­’ ya da ‘dö­viz lo­bi­si­’ gi­bi ta­nım­la­ma­la­rı ‘saç­ma sa­pan de­ğer­len­dir­me­le­r’ ola­rak ni­te­le­yen Yıl­maz, do­la­rın ate­şi­ni yük­sel­ten 3 be­lir­siz­li­ği şöy­le sı­ra­la­dı:

Se­çim be­lir­siz­li­ği:

Tür­ki­ye ha­zi­ran­da bir ge­nel se­çim ger­çek­leş­ti­re­cek. Bu se­çim­ler­de mev­cut ik­ti­dar de­vam mı ede­cek, ye­ni bir hü­kü­met mi ge­le­cek yok­sa koa­lis­yon hü­kü­me­ti mi ku­ru­la­cak? Bu be­lir­siz­lik eko­no­mi­nin ya­kın ge­le­cek­te na­sıl bir yö­ne doğ­ru gi­de­ce­ği­ni pus­lu ha­le ge­ti­ri­yor. Son dö­nem­de dö­viz­de ya­şa­nan aşı­rı ha­re­ket­li­lik ne­de­niy­le, “A­ca­ba pi­ya­sa­lar hü­kü­me­tin cid­di oran­da oy kay­bet­ti­ği­ni gös­te­ren bir an­ke­tin so­nu­cu­na mı ulaş­tı?” di­ye dü­şün­me­den ede­mi­yo­rum.

Eko­no­mi yö­ne­ti­mi be­lir­siz­li­ği:

Do­la­rın yük­sek ol­ma­sı­na ne­den olan en önem­li be­lir­siz­lik­ler­den bir di­ğe­ri de ka­rar al­ma mer­ci­le­rin­de kim­le­rin ola­ca­ğı­nın bi­lin­me­me­siy­le il­gi­li. Tür­ki­ye eko­no­mi­si­ni na­sıl bir zih­ni­yet yö­ne­te­cek? Eko­no­mi ken­di ku­ral­la­rı ve di­na­mik­le­ri içe­ri­sin­de mi yü­rü­ye­cek yok­sa ka­rar al­ma sü­re­cin­de dı­şa­rı­dan su­ni, pi­ya­sa­ya ters mü­da­ha­le­le­rin ol­du­ğu bir ya­pı mı et­ki­li ola­cak? Bun­la­rın şu an­da bi­lin­mi­yor ol­ma­sı Tür­ki­ye­’nin risk pri­mi­ni ar­tı­rı­yor, do­la­rı ol­ma­sı ge­re­ken­den da­ha hız­lı yük­sel­ti­yor.

220 MİL­YAR DO­LAR LA­ZIM

Borç­lar­la il­gi­li be­lir­siz­lik­ler: Tür­ki­ye­’nin şu an­da 177 mil­yar do­lar va­de­si ge­len dış bor­cu var. Bu­na ila­ve ola­rak da 42-43 mil­yar do­lar ca­ri açık söz ko­nu­su. Bu iki dö­viz ih­ti­ya­cı­nı top­la­dı­ğı­nız­da yak­la­şık 220 mil­yar do­lar­lık dış kay­nak gi­ri­şi­ne ih­ti­yaç ol­du­ğu gö­rü­lü­yor. Böy­le­si­ne yük­sek dış fon ih­ti­ya­cı do­ğal ola­rak be­lir­siz­li­ğe ne­den olup do­la­rın ate­şi­ni çı­ka­rı­yor. Bu­ra­da­ki be­lir­siz­lik dı­şa­rı­dan fon akı­şı­nın ne dü­zey­de ola­ca­ğıy­la il­gi­li. Ar­tık es­ki­si ka­dar yo­ğun fon gi­ri­şi yok. Ola­sı bir risk­te borç­lar dön­dü­rü­le­bi­le­cek mi? Bu so­ru­nun ya­nı­tı­nın bu­gün net ve­ri­le­me­me­si be­lir­siz­li­ğe yol açı­yor.

Merkez doğru işler yaptı…

YIL­MAZ, Mer­kez Ban­ka­sı yö­ne­ti­mi­nin Pa­ra Po­li­ti­ka­sı Ku­ru­lu (PPK) top­lan­tı­sı ön­ce­sin­de ala­ca­ğı ön­lem­le­ri ka­mu­oyu­na ön­ce­den açık­la­ma­sı­nı, ‘i­le­ri dü­zey­de bir ile­ti­şim stra­te­ji­si­’ ola­rak yo­rum­la­dı ve “A­çık­ça­sı ben bu stra­te­ji­yi doğ­ru bul­du­m” de­di. Dün­ya­da böy­le­si­ne açık ve şef­faf bir ile­ti­şim stra­te­ji­si iz­le­yen baş­ka bir Mer­kez Ban­ka­sı ol­ma­dı­ğı­nı ifa­de eden Yıl­maz, “TCMB bu yol­la eli­ni güç­len­dir­di. Ben her­han­gi bir olum­suz­luk ola­ca­ğı­nı dü­şün­mü­yo­ru­m” de­di.

Bakan Şimşek haklı ancak…

DURMUŞ Yılmaz, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, reel sektörün açık pozisyonunun sadece 14 milyar dolar olduğu, dolayısıyla ortada büyük bir riskin bulunmadığı yönündeki açıklamalarını değerlendirdi. Yılmaz, “Olaya nereden baktığınıza bağlı. Bakan Bey açık pozisyon değerlendirmesiyle haklı bir şey söylüyor. Reel sektörün döviz varlıklarıyla yükümlülüklerini karşılaştırıp net açık pozisyona bakıyor. Evet, toplam mevduatın içinde birey ve tüzel kişilerin 120 milyar dolar civarında döviz varlıkları var. Ancak, sorun şu ki olası bir risk durumunda, ülkenin başına bir şey geldiğinde varlıklar hemen derde deva olamıyor. Bu şirketlerin varlıkları kredi olarak piyasaya girmiş durumda. Acil bir durumda hemen nakde dönemezsiniz. Şirket parasını istediğinde banka kredi verdiği şirketlerden krediyi geri isteyecek ki o parayı ödeyebilsin. Kötü günlerde çark farklı dönüyor” diye konuştu.

SÖZCÜ